Korzyści zdrowotne wynikające z praktyki taiji quan (taichi chuan)*

Prezentacja do pobrania z zakładki MATERIAŁY

Taiji quan, które narodziło się w Chinach jako sztuka walki, jest często określane jako ” medytacja w ruchu “, ale może też być nazywane “lekarstwem w ruchu.” To jednoczesne ćwiczenie ciała i umysłu, od dawna wykorzystywane w tradycyjnej medycynie chińskiej. Poprzez ostatnie dziesięciolecia również medycyna zachodnia zgromadziła szereg niezbitych dowodów na to, że regularne ćwiczenie taiji quan i pokrewnych dyscyplin, takich jak qigong, zapobiega lub leczy wiele problemów zdrowotnych, niezależnie od wieku i kondycji fizycznej.

Nie trzeba podzielać lub studiować teorii taiji quan oraz chińskiej filozofii, aby cieszyć się korzyściami zdrowotnymi płynącymi z uprawiania tej dyscypliny; poniższe pojęcia mogą pomóc w zrozumieniu ogólnej idei :

Qi – energia życiowa przepływająca przez organizm; twierdzi się, że taiji quan odblokowuje i stymuluje prawidłowy przepływ qi.

Yin i yang – przeciwstawne składniki tworzące wszechświat, które powinny być utrzymywane w równowadze; twierdzi się, ze taiji quan sprzyja uzyskaniu tej równowagi .

Taiji quan różni się od innych rodzajów ćwiczeń w kilku aspektach. Ruchy są zwykle wolne, koliste, śrubowe i nigdy nie wymuszone, mięśnie pozostają rozluźnione, a nie napięte, zaś stawy, ścięgna i wiązadła nigdy nie są maksymalnie wyprostowane lub zgięte. Oddech staje się przeponowy, a nie płytki, szczytami płuc, nie ulega przyspieszeniu, wprost przeciwnie, zwalnia i pogłębia się. Mimo tego, paradoksalnie na pierwszy rzut oka, regularna praktyka taiji quan wpływa na poprawę kluczowych elementów sprawności fizycznej – siły, elastyczności, wytrzymałości oraz równowagi. Potwierdza to znaczna liczba badań w ośrodkach klinicznych i sportowych na całym świecie.

Ponadto ćwiczenia taiji quan można łatwo dostosować do każdego, od najbardziej sprawnych fizycznie do osób na wózkach inwalidzkich lub po zabiegach chirurgicznych .

Taiji quan zadaje również kłam popularnemu stwierdzeniu w sporcie „no pain, no gain” zamieniając je na „no pain, big gains” (w wolnym tłumaczeniu, z „nie ma postępu bez bólu” na „znaczny postęp bez bólu”). Nota bene, coraz więcej przygotować wyczynowych sportowców, na przykład do zawodów mistrzowskich i olimpijskich, odbywa się z wykorzystaniem treningu opartego na ćwiczeniu ciała, umysłu i ducha metodami taiji quan czy qigongu.

W ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się coraz większe zrozumienie roli jaką taiji quan i pokrewne, tradycyjne dyscypliny dalekowschodnie, mogą odegrać w zachodniej medycynie. “Coraz więcej starannie przeprowadzonych badań prowadzi do nieodpartej konkluzji, ze taiji quan może być uzupełnieniem standardowego leczenia przy zapobieganiu i rehabilitacji wielu schorzeń często związanych z wiekiem, ” mówi Peter M. Wayne, profesor medycyny na Harvard Medical School i dyrektor Taiji Quan and Mind-Body Research Program w Harvard Medical School’s Osher Research Center. Taka wspomagająca terapia jest stosowana wraz z pierwotnym leczeniem, w celu zarówno zwalczenia choroby, jej objawów, jak też, bardziej ogólnie, w celu poprawy codziennego funkcjonowania i jakości życia pacjenta.

W połączeniu ze standardowym leczeniem, a często również jako główna metoda terapeutyczna, taiji quan, jest pomocne w leczeniu wielu schorzeń. Na przykład :

Schorzenia kręgosłupa, stawów, więzadeł, mięśni. Regularne praktykowanie taiji quan jest niezwykle skutecznym, całkowicie naturalnym remedium w zapobieganiu i leczeniu wszelkich problemów związanych z biomechaniką organizmu. Często niepotrzebne staje się używanie jakichkolwiek środków farmakologicznych, także przeciwbólowych. Dla przykładu, w badaniu 40 –osobowej grupy na Tufts University , przedstawionym na spotkaniu Amerykańskiego Kolegium Reumatologii, godzina taiji quan dwa razy w tygodniu przez 12 tygodni zmniejsza ból, poprawia nastrój i funkcjonowania fizyczne więcej niż standardowe ćwiczenia rozciągające u ludzi z ciężką chorobą zwyrodnieniową stawów kolanowych. Według badań koreańskich, osiem tygodni zajęć taiji quan, a następnie osiem tygodni ćwiczenia w domu znacznie poprawia elastyczność i spowolnia procesy chorobowe u pacjentów z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa – bolesną i wyniszczają formą artretyzmu.

Niska gęstość kości. Przegląd sześciu kontrolowanych badań przeprowadzonych przez naukowców z Harvardu wykazał, że taiji quan może być bezpiecznym i skutecznym sposobem na utrzymanie gęstości kości u kobiet po menopauzie.

Choroby serca. Taiji quan okazało się bardzo skutecznym środkiem wspomagającym leczenie kardiologiczne i zapobiegającym chorobom serca. Na przykład, badanie 53-osobowej grupy przez National Taiwan University wykazało, że rok ćwiczenia taiji quan znacznie zwiększył zdolność wysiłkową, obniżył ciśnienie krwi oraz poprawił poziom cholesterolu, trójglicerydów, insuliny i białka reaktywnego C u osób z wysokim ryzykiem chorób serca. Badanie, które zostało opublikowane w Alternative and Complementary Medicine, nie wykazało żadnej poprawy w grupie kontrolnej, która nie ćwiczyła taiji quan. Inne badania w Harvard Medical School wykazały, że 12 tygodni taiji quan poprawiło zdolność uczestników do chodzenia i ogólną jakośćżycia . Zaobserwowano również zmniejszenie poziomu natriuretycznego białka typu B we krwi – wskaźnika uszkodzenia serca.

Nadciśnienie. W przeglądzie 26 badań w języku angielskim lub chińskim opublikowanym w Preventive Cardiology, dr Yeh poinformował, że w 85% przypadków praktyka taiji quan prowadziła do obniżenia ciśnienie krwi – z poprawą w zakresie od 3 do 32 mm Hg ciśnienia skurczowego oraz od 2 do 18 mm Hg ciśnienia rozkurczowego . Ogólnie, u osób regularnie ćwiczących taiji quan obserwuje się mniejszą skłonność do nadciśnienia i arteriosklerozy niż w grupach kontrolnych, nawet tych, które regularnie ćwiczyły popularne sporty czy aerobik.

Choroby układu pokarmowego. Szereg badan klinicznych potwierdziło skuteczność taiji quan w leczeniu wielu problemów układu trawiennego, takich jak nieżyt żołądka, wrzody żołądka czy dwunastnicy, chroniczne zapalenie wątroby, itd. Ponieważ problemy układu pokarmowego są często pierwszym fizycznym objawem problemów o podłożu psychicznym, skuteczność taiji quan wynika z tego, ze jest to zarówno ćwiczenia ciała jak i umysłu.

Udar mózgu. W grupie 136 pacjentów, którzy doznali udaru mózgu co najmniej sześć miesięcy wcześniej, 12 tygodni taiji quan poprawiło równowagę w pozycji stojącej bardziej niż typowy programy ćwiczeń, na który składały sięćwiczenia oddechowe, rozciągające oraz mobilizujące mięśnie i stawy zaangażowane w proces chodzenia. Wyniki zostały opublikowane w Neurorehabilitation and Neural Repair.

Nowotwory. Wykazano, na przykład, że Taiji quan poprawia jakośćżycia i wydolność fizyczną (zdolność do wykonywania codziennych czynności, takich jak praca lub ćwiczenia ) u kobiet chorych na raka piersi oraz zmniejsza skutki uboczne leczenia. W innym przypadku, badanie na Uniwersytecie w Rochester , opublikowane w Medicine and Sport Science wykazało, że u kobiet z rakiem piersi, 12 tygodni taiji quan poprawiło wydolność fizyczną, siłę mięśni i elastyczność, natomiast zaobserwowało spadek tych parametrów w grupie kontrolnej, która otrzymała tylko klasyczną terapię wspomagającą. Podobne rezultaty zaobserwowano przy terapii szeregu innych chorób nowotworowych. Taiji quan oraz specjalnie zaadaptowane metody qigongu są często stosowane we współczesnych Chinach jako istotny sposób terapii w klinikach leczenia nowotworów, zwłaszcza tych specjalizujących się w tradycyjnej medycynie.

Choroba Parkinsona. Z badań na Washington University School of Medicine w St Louis, opublikowanych w Gait and Posture wynika, że osoby z łagodną lub umiarkowanie ciężką chorobą Parkinsona wykazały poprawę równowagi, zdolność chodzenia i ogólnie lepsze samopoczucie po 20 sesjach taiji quan .

Problemy ze snem. W University of California, Los Angeles, badanie wśród 112 zdrowych starszych osób dorosłych z umiarkowanymi problemami ze snem, 16 tygodni taiji quan poprawiło jakość i długość snu znacznie więcej niż dotychczasowe metody. Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie medycznym Sleep .

Odchylenia wagi. Taiji quan okazało się pomocne w leczeniu zarówno bulimii jak anoreksji poprzez stopniowe przywracanie prawidłowych procesów przemiany materii oraz korzystny wpływ na psychikę i jej zrównoważenie. Podobne efekty zaobserwowano w leczeniu szeregu schorzeń wynikających z naruszenia równowagi przemiany materii, takich jak cukrzyca.

Problemy psychiczne. Liczne badania aktywności układu nerwowego oraz stanów psychofizycznych, w trakcie ćwiczenia taiji quan oraz po okresie regularnych treningów, wykazały ich bardzo korzystny wpływ psychikę. Jest to zwłaszcza widoczne w przypadku długich, tradycyjnych form, składających się z ciągu sekwencji złożonych ruchów całego ciała, wymagających znacznej koncentracji i skierowania uwagi na ich poprawne wykonanie. Sprzyja to wewnętrznemu wyciszeniu z jednoczesnym zaangażowaniem w ćwiczenie zarówno świadomości jak i podświadomości. Z tych powodów, taiji quan jest stosowane z sukcesem w leczeniu stanów depresyjnych, nerwicowych, lękowych, chronicznego znużenia, post-traumatycznych, narkomanii, alkoholizmu, itp.

Powyższe jest dalekie od wyczerpania długiej listy pozytywnych efektów taiji quan zarejestrowanych i udokumentowanych na całym świecie przez stulecia, najpierw na Dalekim Wschodzie i następnie na Zachodzie.

W codziennym życiu, najbardziej widocznym efektem praktyki taiji quan jest poprawa nastroju co – jak udowodniły liczne badania naukowe oraz zwykle obserwacje – ma udokumentowany, pozytywny wpływ na całokształt procesów fizjologicznych człowieka.

Szukając analogii z popularnymi dzisiaj ćwiczeniami, można stwierdzić, że taiji quan to łagodny, zdrowy aerobik. Relaks w taiji quan spełnia analogiczną rolę jak dynamiczny ruch podczas aerobiku. Na tym jednak to porównanie się kończy gdyż prewencja i leczenie przy pomocy taiji quan ma charakter holistyczny, oddziaływujący w równym stopniu na fizyczne, fizjologiczne i psychiczne funkcjonowanie organizmu człowieka, i to w każdym wieku. Dzięki ćwiczeniu taiji quan mobilizujemy utajone rezerwy organizmu i jego wielkie zdolności do samoregulacji, regeneracji oraz odnowy biologicznej i psychicznej.

Należy tu przypomnieć i podkreślić, że w tradycyjnej medycynie chińskiej najważniejsza była zawsze profilaktyka, czyli zapobieganie chorobom i że taiji quan pozostaje w głównym nurcie tradycyjnych metod zachowania zdrowia.

Warto więc nauczyć się i regularnie praktykować tę dyscyplinę aby po prostu móc cieszyć się codziennie pełniążycia, pozostając w harmonii z samym sobą i otaczającym nas światem.

Mówi się, ze praktyka taiji quan to jak inwestowanie w osobistym banku zdrowia. Najlepszym sposobem na zdrowie jest więc gromadzenie „oszczędności” – czyli regularny trening.

*Opracowano z wykorzystaniem artykułu „The health benefits of taiji quan”, Harvard Medical School, maj 2009.